Yazar: Efe Elmas

Erich Fromm, sembol dilinin tek evrensel dil olduğunu iddia eder. İnsanlığın ortak bir dili olarak, sanattan, edebiyata, mitlerden, rüyalara kadar kendini farklı şekillerde gösterebilir.
Carl Jung’un teorileri üzerinden bakacak olursak masallar kollektif biliinçdışından üreyen, içerisinde yoğun arketipler içeren “toplumsal” ve “anonim” sözel kültür ürünleridir. Her masal bir ihtiyaç dahilinde çıkar. Carl Jung’un çalışmalarında Jung’u öğrencisi olarak onu çok destekleyen ve özellikle masallar üzerinde çalışmalar yapan analitik psikolog Marie-Louise von Franz masalların gücüyle ilgili şunu söylemektedir;

"Masallar, kollektif bilinçdışının psişik süreçlerinin en saf ve en basit ifade biçimleridir. Dolayısıyla, bilinçadışının bilimsel araştırması konusunda masalların değerleri, diğer tüm materyalleri aşmaktadır. Onlar, arketipleri en sade, en açık ve en kısa ve öz formlarıyla ifade ederler.” (Von Franz, 1996, p. 1 )

Bu noktada bu denli yoğun arketipler içeren ve kollektif bilinçdışı ürünü olan masallar, toplumsal sorunların bir yansıtmasıyken aynı zamanda bu toplumsa sorunların “çözümlerini” de içeren bir unsura sahiptir diyebiliriz. 

Masallar incelenirken, masal içindeki tüm sembol ve arketiplerin aslında tek bir gerçekliğin farlı veçheleri olduğunu toplumsal anlamda kabul etmemiz elzemdir. Bu noktada aslında masaldaki her karakter bireyin iç dünyasındaki farklı veçhelerini temsil eder ve bir kişinin iç dinamiğinin yansımasıdır. Eğer ki çözümleme toplumsal açıdan yapılacaksa, o toplumun farklı veçheleri ve toplumsal çatışmaların yansıması olarak ele alınması önem arz etmektedir. Bu noktada toplumu oluşturan birey olduğundan dolayı, masallar hem bireyi hem de toplumu baz alınarak incelenebilir.

Bir diğer önemli nokta ise kadın ve erkek karakterlerin “cinsiyet” olmadığını, eril ve dişil veçheleri ifade etmesidir. Bu noktada Jung ve eski inançlar insanın iç varlığının “erkek” ya da “kadın” olmadığını hem eril hem dişil taraflardan oluştuğunu öne sürer. Erkeğin içindeki, bilinçdışında var olan kadın kimliğine “anima”, kadının içindeki, bilinçdışında var olan erkek kimliğine “animus” demektedir. Haliyle masallarda cinsiyet rolleri ya da cinsiyet yoktur, eril ve dişil “semboller” vardır.